Page 180 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
P. 180
riyle olan ihtilafın çözümüne karar ver- İktisadi dönüşüm için gerekli hukuki dü-
miş; bu çözümün hukuki yönüyle ilgili zenlemeler üzerine de çalışmalar yapan
olarak da Ahî Evran’ı Kayseri kadısı ola- Ahî Evran’ın öncülüğünde Selçuklular,
rak atamıştır. kümelenme modeline uygun sanayiye
21
dayalı sanayi-tarım ve ticaret ilişkileri-
Ahî Evran 1220-1227 yılları arasında
Kayseri’de aynı zamanda kadılık görevi- ni kolaylaştıran bir çok hukuki düzen-
ni de üstlenerek hukuki ihtilafları çözmüş lemeler yapmış, tüzük, ferman, kanun
ve yeni iktisat hukukunun da temellerini yayınlamışlardır.
atmıştır. Bu dönemde yapılan iktisat hukuku ala-
Ahî Evran’ın Kayseri’deki tüm bu ba- nındaki düzenlemelerin başında sınai
şarılarından sonra Selçuklu Sultanı Ahî mülkiyet haklarını da içeren mesleki bir-
Evran’ı, Selçuklu başkenti Konya’ya da- likler kurarak üretim yapma hakkının
vet ederek Kayseri’deki modeli tüm impa- düzenlenmesi gelmektedir. Bu düzenle-
ratorlukta gerçekleştirmek üzere kendisi- meyi tamamayıcı hukuki düzenlemelerin
ne danışman-müderris olarak atamıştır. başında da tarım ve ticaret sektörüne
yönelik tedarik hukuku düzenlemeleri
Ahî Evran’ın Konya’ya yerleşmesiyle gelmektedir. Diğer bir önemli tamamlayı-
1227’de başlayan bu dönem, Sultan I. cı alan da makul fiyatların oluşması için
Keykubad’ın zehirlenerek öldürüldüğü gerekli toptan alışveriş piyasaları ile pe-
1237’e kadar 10 yıl devam etmiştir. Bu rakende alışveriş piyasalarının kurulması
dönemde Ahî Evran, “ehl-i sanayinin hukukuyla ilgili yapılan düzenlemelerdir.
Piri” unvanını kazanmış, müderris ola- Böylece dünya da ilk kez sanayileşmeye
rak medreselerde dersler vermiş, eser- dayalı iktisat hukuku düzenlemelerini
ler kaleme almış ve yayınlamış, böy- Selçuklular başlatmış ve uygulamışlardı.
lece Ahîlik felsesefini ve teorik olarak
kümelenme modelini daha da geliştirerek 1220-1237 döneminde Ahî Evran
yaygınlaştırmıştır. Anadolu’da “ehl-i sanayinin piri” un-
vanıyla anılmış, kendisi de bu unvanı
Ahîlik felsefesini benimseyen Ahîler/Ahî kullanmaya başlamış, kurduğu vakfın
dervişler tarafından kurulan vakıf, cami, vakfiyesinde kendisini tanımlarken “pir-
tekke, zâviye, mektep ve medreseler vası- lerin piri” olarak kullandığı bu unvan,
tayıla Ahîlik kısa zamanda kır, köy, kasa- Selçuklu hâkimi olan kadı tarafından da
ba ve şehirlerde tüm Selçuklu Anadolusu- tescillenmiştir.
22
na yayılmıştır.
Ahî Evran’a bu tescilli unvanın verilmesi-
Şehirlerde ise Ahî Evran kümelenme mo- nin sebebi kuşkusuz kümelenme teorisine
deline dayalı sanayi/tiracet birlikleri ve dayalı Kayseri’de kurduğu meslek grup-
sanayi ticaret siteleri kurulalarak sanayi larının sanayi ve ticaret birlikleri halinde
devrimi tüm Anadolu Selçuklu İmpara-
torluğu’unda yaygınlaştırılmıştır. 22 676/1277 tarihli Ahî Evran Vakfiyesi, yay.
Fatih Köksal vd.; Kırşehir Müzesi’ndeki Ahîlik
21 Bayram, 1995:19 Belgeleri, 2008:177.
ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ - 179
