Page 38 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
P. 38
Buhara’yı çok beğenen oğlu Şîr-i Kişver’e bir ipekyönü şehrine dönüştüğü anlaşılı-
verir. yor. Nitekim Nerşahî’nin anlattıklarına
göre bu gelişme döneminde Çin melikinin
Nerşahî’ye göre Buhara’nın, Buhara
köyleri ve Buhara şehri olmak üzere iki kızı Buhara’ya gelin geldi ve çeyiz olarak
ayrı gelişimi ve kurucusu vardır. Buha- Buhara’ya bir puthane getirerek Ramitin
ra köylerinin kurucusu, kurduğu köyle- köyüne kurdurdu. Buhara’da ilk sikke ise
rin olduğu bölgeye Buhara adını veren Hz. Ebûbekir’in hilafeti döneminde (632-
25
bu nedenle Buhar-hudât denilen bey- 634) basılmıştır.
dir. Şîr-i Kişver’in hükümdar olmasıyla Buhara’nın ve Semerkand’ın İslâm ordu-
Buhara’dan Türkistan’a kaçanlar geri su tarafından fethi Emevî halifesi Abdül-
dönerler. Dönenler arasında atalarından melik b. Mervân tarafından 85/704’de
beri Buhara’da bir çok köyde büyük top- Horasan emiri olarak atanan Kuteybe b.
rakları olan bir dihkanzade/bey de vardı. Müslim komutasındaki ordu tarafından
Halk, pek çok insanın topraklarında ça- gerçekleştirildi. Kuteybe, birçok müca-
lıştığı bu beye, “Buhara hükümdarı” an- deleden sonra 90/708'de barış yoluyla
lamında Buhar-hudât diyordu. 22 Buhara’yı , 93/711'de ise Semerkand’ı
26
27
Nerşahî’ye göre Buhara şehrinin kuru- fethetmiştir.
cusu ise Buhara köylerinde bu gelişmeler Nerşahî, fetihle ilgili detaylı bilgi vermiş-
olurken Buhara’nın merkezinde daimi tir. Buna göre Buhara şehristanı ve şehrini
pazarın olduğu Buhara şehristanını yani kuran Şîr-i Kişver öldükten (ö. 588) son-
“şehristân-ı Buhârâ”yı inşa eden Türk ra hükümdarlık Buhara köylerinin kuru-
Yabgusu’nun oğlu Şîr-i Kişver’dir. Şîr-i cusu Buhar-hudât ailesine geçti. Buhara
Kişver ayrıca yeni köyler kurmuş ve 20 hükümdarı Buhar-hudât’ın oğullarından
sene hükümdarlık yaptı. Nerşahî’ye göre Verdân-hudât’ın ölümü ile oğlu Tuğşâde
Buhara şehristanının kurulmasıyla Buha- çocuk yaşta olduğundan annesi Bîdûn
ra büyük bir şehir oldu. Hatun Buhara hükümdarı oldu. Fetih bu
23
dönemde Bîdûn Hatun ile Kuteybe ara-
Frye’nin verdiği tarihi kabul edersek Şîr-i
Kişver, Ebruy’un ölümüyle 567’de tahta sında yapılan anlaşmayla 90/708’de oldu.
geçti. Nerşahî’ye göre Şîr-i Kişver 567- Tuğşâde büyüyünce annesinin yerine ge-
588 yılları arasında Buhara hükümdarı
oldu ve bu dönemde Buhara şehristanıyla
birlikte Buhara şehrini inşa etti, böylece
Buhara şehri kuruldu. 24 25 Târîh-i Buhârâ, s. 12
26 Nerşahî, Kuteybe b. Müslim’in Hz. Muaviye
Daha sonraki hükümdarlar zamanında döneminde atandığını aktarmıştır. Dolayısıyla
Buhara’nın çevresiyle ticaretinin arttığı, fethin zamanına dair yanlı bir bilgi aktarmıştır.
Bk. Târîh-i Buhârâ, s. 12.
27 Osman Aydınlı, Fethinden Sâmânîlerin Yı-
22 Târîh-i Buhârâ, s. 11. kılışına Kadar (93-389/711-999) Semerkand
23 Târîh-i Buhârâ, s. 11-12. Tarihi, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı İslâm
24 Târîh-i Buhârâ, s. 11. Araştırmaları Merkezi (İSAM), 2011, s. 223.
TEDARİKÇİ VAKIF İŞLETMELERİNİN ORTAYA ÇIKIŞI - 37
