Page 192 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

Nitekim Ahî Evran’ın bildiğimiz kadarıy- karşılaması hem de dünya işlerine dalıp
la üç eserini devrinin sultanı ve ileri gelen gitmek tehlikesinden onları kurtaracak
devlet adamlarına ithaf etmesinin önemli meslek ve fütüvvet sahibi mürşitlere inti-
nedenlerinden birinin, bu ricalin kendi- sap etmeleri gerekir. Böylece hem dünya
sinden bu tür eserler vermesini istemeleri hem de âhiretlerini kazanabilirler. Şu hal-
olmalarıdır. de bu meslek ve fütüvvet ehliyetine haiz
mürşitlere ihtiyaç vardır. Ahî Evran oku-
Diğer bir ifadeyle Ahî Evran’ın teşkilatla
ilgili fikirleri devrin devlet adamlarınca lu/zâviyesi bu mürşitleri Ahî Evran’ın ge-
da destekleniyordu. Ahî Evran’ın teşki- liştirdiği tasavvufi düşünce ve felsefesine
latçı fikirlerinden özellikle iktisadi haya- göre yetiştirir.
tın teşkilatlandırılmasıyla ilgili fikirleri Ahî Evran bu ana fikri işlediği füttüvve-
konumuz açısından önemlidir. Zira Ana- te dayalı tasavvufi eserler kaleme aldı.
dolu’daki Selçuklu devletinin siyasi ida- Medreselerde, Ahî hankah, tekke ve
recilerince de desteklenen bu fikirler Ahî zâviyelerinde bu fikre dayalı tasavvufa
teşkilatının felsefesini ve iktisadi alanda dair dersler verdi. Mesleki eğitim, üre-
kümelenme modeli teorisinin nüvesini tim ile tasavvuf arasında ilişki kurarak ve
oluşturmuştu. bunu eserlerinde işleyerek ve talebelerine
anlatarak Ahî tasavvuf felsefesi okulunu
kurdu, Ahîlik felsefesini geliştirdi.
Ahîlik Okulu
Bu ana tasavvufi fikirleriyle ilgili olarak
Ahî Evran’ın tasavvuf felsefesini şöyle kısaca Tabsıra olarak bilinen Tabsıratu'l-
özetleyebiliriz: Meslek ve fütüvvet sahi- mübtedî ve tezkiretü'l-müntehî adlı ese-
bi mürşidi olanlar, mürşidinden din ve rinde şöyle demektedir:
55
meslek öğrenip, iktisadi faaliyette bulu- Dünya daki varlıklar dört çeşittir.
nup kendinin ve insanların ihtiyaçlarını Bunlar: Madenler, bitkiler, hayvanlar ve
giderirken dünya da varoluş nedenini, insanlardır. Madenlerden süs eşyası, para
Allah’ın varlığını daha iyi kavrayacaklar- ve yakacak olarak; bitkilerden yiyecek,
lar ve dünyanın geçici âhiretin kalıcı ol- meyve ve ilaç olarak; hayvanlaran binek
duğunu bilerek bunu unutmadan hedefe ve besin olarak; insanlardan ise bazen
nikahlamak, bazen ücretle çalıştırmak
ulaşacaklardır. Ancak meslek ve fütüv- ve diğer bazı işlerde yararlanılır.
vet sahibi mürşidi olmayanlar, geçinme Cenab-ı Allah bütün bu anlamları şu
meşgalesiyle meşgul olarak heva ve he- bir ayettle ifade ediyor: “Eşler, oğullar,
veslerinin peşinde dünya işlerine dalıp altın ve gümüşten istiflenmiş yığınlar,
giderler. Artık neden var olduklarının çayıra salınmış atlar, davar sürüleri
anlamını düşünmeksizin dünyevi heves- ve ekinler hep insan için bezendi. İşte
lerine ulaşmak uğrunda, Allah’ı unutur- bunlar hayatın geçici faydalarıdır”.
lar ve asıl kalıcı olan âhireti kaybederler. 55 Halet Efendi İlavesi Süleymaniye Kütüphanesi,
İşte, bu tehlikeden insanları kurtarmak nr. 92’den nakleden ve neşreden Mikail Bayram,
için insanların hem dünyevi ihtiyaçlarını Ahî Evran Tasavavufi Düşüncenin Esasları, s.
182.

ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ - 191