Page 191 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

Anadolu bilgini olarak ünlenmiş bulunu- Bu devrede fütüvvetin ileri gelen şeyhlerin-
yordu. Ahî Evran bu dönemde, kendisini den olduğundan “şeyh” lakabıyla anılan
daha da geliştirirken, tasavvuf alanında Ahî Evran bir yıl boyunca Selçuklu Ana-
hocası/şeyhinin yanında fütüvvette şeyh- dolu şehirlerinde halka İslâm’ı tebliğ etti,
lik derecesine ulaşmıştır. tasavvuf ve fütüvveti öğretti. Ahî Evran’ın
tasavvuf-fütüvvet öğretisini Anadolu hal-
Bu devrede fütüvvet öğretisi ile birlikte
fütüvvet teşkilatının kaidelerini, hiyerar- kı Ahîlik olarak benimsemiştir.
şik yapısını ve işleyişini de öğrenen Ahî Ahî Evran’ın Anadolu’da oldukça geniş
Evran, Ahî teşkilatını kurarken fütüvvet fikrî-siyasi faaliyetlerde bulunabilmesi,
teşkilatı ve kaidelerini temel almıştır. bu sıralarda Selçuklu tahtında bulunan I.
Keyhüsrev, sonra da bu sultanın iki oğlu
1204’te Selçuklu tahtına çıkan I. Keyhüs-
rev (1204-1211), tahta çıkışını halifeye olan I. Keykâvus ve I. Keykubad'ın des-
bildirmek üzere Hocası olan Sadreddin tek ve himayeleriyle olmuştur. 51
Konevî'nin babası Mecdüddin İshak’ı Ahî Evran teşkilatçı düşüncelerini de
Bağdat’a elçi olarak gönderdi. Buna kar- anlattığı fikrî sahada çok sayıda eser
şılık Abbâsî Halifesi Nâsır-lidinillâh sul- kaleme aldı. Bu eserlerden on yedisi,
tanı fütüvvete davet etti. Mikâil Bayram tarafından ilim âlemine
tanıtılmıştır. 52
Sultan daveti kabul ettiğini bildirip fütüv-
vetin önde gelenlerini fütüvveti anlatmak Ahî Evran bu eserlerinden üçünü I.
ve fütüvvet şalvarını giyerek fütüvvet teş- Keykubad'a, ikisini de bu sultanın komu-
kilatına girmek üzere Anadolu’ya davet tanlarından Celaleddin Karatay ve Sey-
etti. Bağdat’tan aynı yıl (1204) hacca gi- feddin Tuğrul’a ithaf etmişti. 53
den sultanın elçisi dönüşte Bağdat üzerin- Ahî Evran eserlerinden bazılarını siya-
den Anadolu’ya gelirken, sultana fütüvvet setname türünde kaleme almıştı. Özünde
şalvarını giydirmek, Ahîliği Anadolu’da fütüvvet fikrini ihtiva eden bu tür eserler
anlatmak üzere, Ahî Evran’ın de içinde özellikle sultanlara ve devletin ileri ge-
olduğu fütüvvetin ileri gelenlerinden olu- lenlerine öğüt niteliğinde, yapılması ve
şan heyeti de yanına alarak Anadolu’ya yapılmaması gerekenleri anlatmak için
döndü. yazılır, devlet idarecileri tarafından da bu

Ahî Evran, şeyhi Evhâdüddîn-i Kirmânî, tür eserlerin devrin sayılı bilginlerince ka-
Ebû Cafer Muhammed el-Berzâi ve En- leme alınması teşvik edilirdi. 54
dülüslü büyük mutasavvıf ve mütefekkir
İbnü'l-Arabî ve birçok meşayih ve bilgin-
51 Mikail Bayram, "Ahî Teşkilatının Kuruluşu",
lerle birlikte geldi, Anandolu’yu gezerek s. 176.
fütüvveti anlattı. Sultana fütüvvet şal- 52 Mikail Bayram, “Ahî Evran kimdir? Gerçek
varı giydirildi. 1204 sonunda başlayan Şahsiyeti ve Eserleri”, s. 658-668.
Anadolu’daki fütüvveti anlatma faaliyeti 53 Mikail Bayram, "Ahî Evran Kimdir?", s. 22.
54 Siyasetnâmeler hakkında geniş bilgi için bk.
1205 boyunca da devam etti.
Ahmet Uğur: Osmanlı Siyâset-nâmeleri, Kültür
ve Sanat Yayınları, tsz.

190 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ