Page 174 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

ları arasında Kayseri kadılığı görevini de sat hukukunu geliştirme çalışmalarını yü-
üstlenmiştir. rütmeye başlamıştır.
10
Üçüncü aşama, Konya merkezli olarak Konya'da da Ahî tasavvuf felsefesine
Ahîlik felsefesi ve teorisinin tüm Anadolu ve kümelenme modeline dayalı birçok
şehirlerinde uygulanması aşamasıdır. I. meslek-sanayi birliği kurulduğu, bu bir-
Alâeddin Keykubad tarafından “ehl-i sa- liklerin yer aldığı sanayi ve ticaret site-
11
nayinin piri” yani dünya sanayicilerinin lerinin vakıflar tarafından inşa edildiği
12
öncü lideri olarak kabul ve ilan edilen Ahî görülmektedir.
Evran, 1227’den itibaren Ahî tasavvuf Ancak bu başarılı çalışmalarla sana-
felsefesini ve kümelenme modeli teorisini yi devriminin Anadolu’da meslek bir-
öğretmek, uygulamak, gerekli yönetim ve liklerine dayalı yayılması 1237’de I.
denetimi Konya’dan yürütmek üzere Sul- Keykubad’ın öldürülmesiyle son bulmuş-
tan tarafından danışman-müderris olarak tur. 1237-1245 yılları arasında yaşanan
atanarak Konya’ya gelmiştir.
iç karışıklıklar ve Moğol yenilgisi ile Ana-
Ahî Evran 1227-1237 yılları arasında, I. dolu’daki sanayileşmede durgunluk dö-
Keykubad’ın danışmanı-müderrisi olarak nemine girilmiştir. Bu dönemde, iktidara
Konya’da yaşamış, Ahîler tarafından inşa muhalefet ettiği gerekçesiyle beş yıl hapis
edilen hankaha yerleşerek, Konya’daki yatan Ahî Evran, (hapiste iken) Ahîliğin
iki Ahî hankahındaki talebelere Ahî ta- devamı için Ahîlik modeli yönetim ve de-
savvuf felsefesi eğitimi vermeye başlamış- netiminin kişisel olmaktan çıkartılıp ku-
tır. Bu dönemde yüksek eğitime yönelik rumsal olması gerektiği kanaatine ermiş,
Ahî tasavvuf felsefesini anlatan birçok Ahî Evran Vakfı’nın kurulmasına karar
eser kaleme almıştır. vermiştir. Böylece esirlik, hastalık, ölüm
olsa da Ahîlik bu vakıf yoluyla devam
Böylece Ahî teşkilatının yönetim merkezi
Kayseri’deki hankahtan Konya’daki bu edebilecekti.
hankahlara taşınmıştır. Ahî Evran, Kon- 1245’te II. İzzeddin Keykâvus’un tahta
ya’daki bu hankahlarda yetiştirdiği mü- çıkmasıyla Ahî Evran’a iade-i itibar edil-
ritler, talebeler vasıtası ve sultanın desteği miş, Konya’daki Ahî hankahlarına geri
ile Ahî tasavvuf felsefesini ve Ahî küme- dönerek faaliyetlerine devam etmesiyle
lenme modeli teorisine uygun iktisadi teş- yeni bir dönem başlamıştır. Ahî Evran
kilatlanmayı tüm Selçuklu Anadolusu’na
yaymaya, bu teşkilatlanmaya uygun ikti- 12 Bu dönemde Konya’da “kârhane”, “boyaha-

ne”, “cenderehane” “sabunhane” “şekerhane”
10 Bayram, 1995: 20 gibi birçok sanayi sitesinin vakıflar tarafından
11 676/1277 tarihli Ahî Evran Vakfı vakfiyesinde inşa edilerek faaliyete geçtiği görülmektedir (Os-
“Pirlerin piri olan Nasîrüddin Ahî Evran” deni- man TURAN; Selçuklular ve İslâmiyet, İstanbul
liyor. (Köksal 2008:177) Ahî Şecerenâmelerinde 1971, s.64. Aynı yazar, Selçuklular Tarihi ve
ise “ehl-i sanayinin piri”, unvanının yanında, Türk İslâm Medeniyeti, İstanbul 1980, s.365;
zamanının tüm sanayi kolları kastedilerek “32 Ahmet EFLAKİ; Ariflerin Menkıbeleri(Tercüme
esnaf kolunun piri” unvanı da kullanıyordu. eden: Tahsin YAZICI), MEB., İstanbul 1986,
Bk. aşağıda Ahî Fütüvvet Şecerenâmeleri kısmı. s.172).

ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ - 173