Page 171 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

Şu halde iktisadi kaynakların (üretimin) duğu gibi tüm ihtiyaçların karşılanmasını
arttırılmasını sağlayacak ve artan üre- sağladığından toplumun da yararınaydı.
timin yanında, insanların ihtiyaçlarının Ahî Evran iktisadi faaliyetlerin hür teşeb-
karşılanmasının sağlayacak bir üretim- büs tarafından yürütülmesini, devletin ise
kalkınma ve paylaşım mekanizmasına ih- kümelenme modeline uygun iktisat hu-
tiyaç vardı. Ahî Evran toplumun tüketim kukunu geliştirip hukuki denetim rolünü
ihtiyacını (mal ve hizmet talebini) karşıla- üstlenerek iktisat sisteminin işlemesini te-
mak için üretimin (arzın) yeniden organi- min etmesini savunuyordu.
zasyonunu öngörmekteydi. Bu organizas-
yon küçük (mikro), orta (mezo) ve büyük Anadolu’da ilkçağ ekonomilerin-
(makro) ölçekte; yani tüm ekonomide ol- den Roma’ya ve Selçuklu’nun çağdaşı
malıydı. Küçük (mikro) ölçekte, üretici- Bizans’a kadar üretimde en önemli rolü
lerin kendi alt-meslek birliklerini oluştu- köle işgücü ve yarı hür serfler sağlamak-
rarak birlik üyesi olarak birliğe üye diğer taydı. Selçuklular Anadolu’da hür çiftçiye
üreticilerle aynı alanda üretim yapmasını dayalı tarım üretimini başlatmış, Ahî Ev-
öngörüyordu. Orta (mezo) ölçekte, şehir- ran da hür teşebbüs ve istihdama dayalı
lerde yer alan kümelenme bölgelerinde, bir sanayi ve ticaret sistemi öncülüğünde
birlikler arası işbölümünün sağlanmasını sanayi devrimini başlatmıştı. Anadolu’da
ve mesleki birliklerin ihtiyaç bölgelerinde başlatılan bu devrimin temelinde ise Ahî
kümelenerek örgütlenmesini öngörüyor- Evran’ın yeni bir iktisadi düşünce ve fel-
du. Büyük (makro) ölçekte de kümelen- sefe geliştirerek iktisat biliminde ve buna
miş bölgelerle sektörler arasında işbirliği bağlı iktisadi teşkilatlanma modelinde
sağlanarak hammadde tedariği ve ürün başlattığı devrim yatmaktaydı.
dağılımının/satılmasının tüketici lehine
sağlanmasını öngörmekteydi.

Ahî Evran’ın iktisadi hayatın organizas-
yonu olarak öngördüğü mesleki birlikle-
rin oluşturulması ve bu birliklerin işbölü-
mü sağlayarak üretim yapmaları modeli,
birliği oluşturan üreticilerin yararına ol-

yi devrimini değerlendiremediğinden, Selçuklu
ve Osmanlı’daki üretim yapılarını, sanayi
öncesi yetersiz tarım ekonomileri olarak görür-
ler. Burada ayrıntılarıyla anlatılacağı gibi Ahî
Evran’ın kümelenme modeline dayalı örgütle-
nen Selçuklu ve Osmanlı ekonomileri, sanayi
devrimini yapmış, kendi ihtiyacını karşıladığı
gibi tüketim ihtiyacından artan ürünleri ihraç
eden, çağının gelişmiş “dünya ekonomileri”
idi.

170 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ