Page 160 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ANADOLU SANAYI DEVRIMI

GELIŞMIŞ TEDARIKÇI VAKIF IŞLETMELERI ORTAYA ÇIKARTAN IKTISADI
GELIŞMELER: SELÇUKLU ANADOLU SANAYI DEVRIMININ BAŞLAMASI

Selçuklu Anadolu Sanayi Devrimini Başlatan Ahî Evran
Kümelenme Teorisi ve Modeli

Yukarıda tedarikçi kurum olarak incele- Debbâğ Esnaf-Sanayi Birliğini kurma-
diğimiz vakıf işletmeler daha sonra Ana- sıyla başlamıştır. Alâeddin Keykubad'ın
doluda başlayan sanayi devriminin ihti- kümelenmiş sanayi birlikleri modelini
yaç duyduğu tedarik altyapısını inşa eden tüm Anadolu şehirlerine yaymak üzere
ve işleten kurumlar olarak çok önemli bir Ahî Evran’ı Selçuklu payitahtı Konya’ya
rol oynamışlardır. davet etmesiyle de sanayi devrimi kısa
zamanda tüm Selçuklu Anadolusu’na ya-
Bu yönüyle vakıf işletmeler, sermaye bi-
rikimi gerektiren bu tür altyapı yatırım- yılmıştır. Ahî Evran kurduğu vakfın vak-
larının üstlenicisi olarak Anadolu Sanayi fiyesinde birçok kümelenmiş sanayi birli-
Devriminin en önemli kurumlarından ği kuranların piri anlamında Pirlerin Piri
biri olmuşlardır. Tedarik-depolama ve (Pîr-î Pirân) olarak nitelendirilmektedir.
1
dağıtma merkezleri olarak şehirlerdeki Şöyle ifade edilmektedir. Yine Ahî Evran
kapalıçarşıları ve çevresinde yer alan ker- Vakfı şeyhlerinden icazet alarak küme-
vanrayaları, hanları, çarşıları, dükkan- lenmiş sanayi birliklerini kurup yöneten-
ları inşa eden ve işleten kurumlar, vakıf lerin şecerenâmelerinde Ahî Evran sana-
işletmelerdi. yicilerin piri anlamında “Ehl-i sanayinin
Piri” olarak adlandırılıyordu.
Selçuklu Anadolu Sanayi Devrimi
Ahî Evran’ın 1200’lü yılların başın-
da füttüvveti anlatmak üzere Selçuklu
Anadolusu’na gelmesi, “kümelenmiş
esnaf-sanayi birlikleri modeli”ni gelişti-
rip önce 1205-1206 yılında Kayseri’de
1 VGM Arşivi, Defter no: 608/2, s. 16 vd.

ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ - 159