Page 216 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

Şahin, Ahî Evran Vakfı şeyhleri tara- vette şeyhlik makamına erişenlere “Ahî”
fından diğer bölge ve şehirlerde seçilen denmesinden dolayı bu fütüvvetnâmelere
Ahî-babalara Ahî Evran Vakfı’nı tem- “Ahî fütüvvetnâmeleri” dendiğini, yine
sil etmelerinden dolayı icazetnâme ve- fütüvvetnâmelerde şeyhlerin şeyhine
rildiğini belirtmiştir. Şahin bu tespitini (“şeyhe’l-şuyuh”) de Ahî-baba dendi-
icazetnâmeye değil, verilen bir berata ğini söyler. Aynı yazar, Mesnevi di-
3
dayandırmaktadır. İşte burada ele al- bacesinde Ahî-baba yerine Ahî-Türk
2
dığımız şecerenâmeler, bahis konusu bu de dendiğini kaydetmektedir. Böylece
icazetnâmeleri de içeren belgelerdir. fütüvvetnâmelerde zaman ilerledikçe, te-
rimlerin içeriğinin fazla değişmediğini;
İcazet verilen Ahî-şeyhinin şeceresini içe-
ren ve pirinin Ahî Evran olduğunu be- ancak terimlerin adlandırılmasında değiş-
lirten Ahî fütüvvet şecerenâmelerinin, meler olduğunu belirtmektedir. 4
icazetnâmeler olduğunu Ahî fütüvvet Gölpınarlı tarafından yayınlanan ilk
şecerenâmelerini inceleyen ve yayınla- Türkçe fütüvvetnâme olan Burgazi
yan araştırmacılar da tam olarak be- Fütüvvetnâmesi’nde ve Seyyid Hüseyin
lirleyememiştir. Fütüvvetnâme ve Ahî Fütüvvetnâmesi’nde fütüvvetle ilgili te-
şecerenâmeleri üzerine yaptığım yoğun rimler anlatılmış olup şeyhlik Ahîlikten
araştırma ve incelemelerim sonucunda daha üst bir makam olarak tanımlan-
Ahî fütüvvet şecerenâmeleri ile Ahî Ev- maktadır. Gölpınarlı’yı yanılgıya düşüren
ran Vakfı arasındaki icazetnâme ver- “bu üçü birdir” ibaresi olabilir:
me-alma bağlantısını tespit ederek bazı (…) bilin ey iman ehli Yiğit ve Ahî
şecerenâmelerin icazetnâme olduklarını ve Şeyh bu üçi birdür. Yiğitlik heves
tespit etmiş bulunuyorum. eylemekdür, Ahîlik başlamakdur ve
Şeyh tamam kılmakdur. Yiğitlik sakal
gelmekdür ve Ahî sakala ak düşmekdür
Ahî Tabiri ve Şeyh tamam pir olmakdur. 5

Seyyid Hüseyin Fütüvvetnâmesi’nde ise
Fütüvvet ve Ahîlik üzerine önemli çalış-
malar yapan Gölpınarlı, fütüvvetnâmeler “Pes Ahîler ıstılahında Fetalık yiğitlikdür
6
ile Ahî fütavvetnamelerindeki terimleri ve Ahîlik kırgıllıkdur ve Şeylik pîrlikdür”
(ıstılahları) karşılaştırarak Anadolu’da deniyor.
Türk illerinde kaleme alınan Ahî Fütüvvetnâmelerde ve Ahî
fütüvvetnâmelerinde “Ahî” tabirinin, fütüvvetnâmelerinde, Ahî Evran’dan
fütüvvetnâmelerdeki “şeyh” terimi/ıstı- bahsedilmez. Dolayısıyla debbâğlıkla il-
lahı yerine kullanıldığını, diğer tarikat- gili bilgi de yoktur. Fütüvvet teşkilatının
ların şeyhleri gibi Ahîlerin de zâviye reisi
olduğunu belirtir. Türk illerinde fütüv-
3 Gölpınarlı 1950: 17, 37-38.
4 Mesnevi tercemesinden naklen; Gölpınarlı
2 İlhan Şahin, “Osmanlı Devrinde Ahî Evran 1950: 39.
Zâviyesi’nin Hususiyetine Dair Bazı Mülahaza- 5 Gölpınarlı 1956: 40
lar ve Vesikalar”, Ahîlik ve Esnaf, 1986, s. 163. 6 Gölpınarlı 1956: 40

AHİ EVRAN VAKFI VE ZAVİYESİ - 215