Page 118 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ
P. 118
Önemli bir Orta Çağ ticaret şehri olan mii ile iç-kale arısındaki kısmın kazı ça-
Ani’nin Anadolu’yu Kafkasya üzerinden lışmaları başlatılmış ve tamamlanmıştır.
Orta Asya’ya bağlayan uluslararası tica- İki cami arasındaki bu kısım, ana yolun
ret yolu üzerinde Kars ile Divin arasında en yoğun iskân ve yapılaşma bölümünü
önemli bir ulaşım yeri olduğu kazı bulgu- oluşturmaktadır. Anayol çalışmalarının
larıyla da teyit ve tespit edilmiştir. Bu tes- tamamı 2002’de tamamlanmıştır.
34
pitler, Karamağaralı tarafından yapılan Ancak her yıl bu ana yolun ve çevresin-
İpek Yolu Köprüsü ve bağlı ticaret yolu deki eserlerin temizliğinin yapılması ge-
kazıları ile Ani’yi Divin’e bağlayan yol ça- rekmektedir. Örneğin Karamağaralı’nın
lışmaları ve Ani’deki Selçuklu döneminde 2002-2003 kazı yılları son dönemi olmuş,
inşa edilen kervansarayların ve çarşıların 2006 yılına kadar ara verilen Ani kazı-
bulunmasıyla ortaya konulmuştur. 32 larında, kazı başkanlığına 2006 yılında
Selçukluların kurdukları şehristanın Prof. Dr. Yaşar Çoruhlu atanmıştır. Ço-
önemli unsurlarından olan ve surların ana ruhlu, ilk iş olarak insan boyutuna ulaşan
kapısı olan Arslanlı Kapıdan iç-kaleye ot ve dikenlerden girilmez hale gelen ana
kadar uzanan anayol sistemini ortaya çı- yolu ve bu yola cepheli çarşı, dükkanlar,
karan kazılar 1991’de Karamağaralı ta- konut alanları ile Ebü’l-Muammeran Ca-
rafından başlatılmıştır. 1991-1992 yılla- mii kalıntılarının olduğu bölgeyi temizle-
rında devam eden çalışmalarda ana yolun me çalışmalarıyla işe başlamış, oldukça
ilk etabı olan Arslanlı Kapı (Kars Kapısı) uzun süren ve işçileri zorlayan bu çalış-
ile Ebü’l-Muammeran Camii arasındaki mayla yol ve mekânlar yürünür ve içine
kısım ortaya çıkarılmıştır. İç-kalede sona girilebilir hale getirilmiştir. 35
eren bu ana yolun toplam uzunluğu yak- Karamağaralı bu ana yol ile şehrin iskânı
laşık 2.000 metre civarındadır. Bu çalış- ve şehir surlarının yapımı arasından ilişki
malarda bu anayolun ortasından geçen kurarak Ani’nin oluşumuyla ilgli önem-
künk döşeli su yolu ve bu su kanalının li tespitlerde bulunmuştur. Yol arama
bakımı için yapılmış iki adet su bacası kazılarında ortaya çıkardıkları orta-sur
sistemi tespit edilmiştir. Yolun karşılıklı Arslanlı Kapı ile iç-kale arasındaki bu iki
iki kenarında yer alan dükkanların bu- kilometre civarındaki yolun, şehrin ana
lunduğu alanda aydınlatma ve ısınma için aksını (ana yolunu) oluşturduğunu tespit
yolun iki yanında yapılmış olan ocaklar etmiştir.
bulunmuş; ayrıca bu yol üzerinde taş-
tan yapılmış oturma sekileri, hayvan ve Kapısından (Orta sur üzerindeki Arslanlı
Kapı) bağlayarak iç kaleye doğru
kuşların su içmeleri için yalaklar tesbit devam eden yaklaşık iki kilometre
edilmiştir. uzunluğundaki bu arterin şehrin ana
33
Yine Karamağaralı tarafından 2000- aksını oluşturduğu anlaşılmaktadır. 36
2001 yıllarında Ebü’l-Muammeran Ca-
34 Karamağaralı (2002), s. 233-234.
32 Karamağaralı (2002), s. 233. 35 Çoruhlu (2008), s. 302-303.
33 Karamağaralı (2002), s. 233. 36 Karamağaralı (2002), s. 233.
ANADOLU’DA İLK İPEK YOLU ŞEHRİ - 117
