Page 231 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ

rek bölgelerdeki bu temsilcileri vasıtasıyla mi Ahî Evran evlatlarına intikal ederek
kullanıyorlardı. Ahî Evran da şeyhlik ica- Osmanlı döneminde de devam etmekte-
zeti alarak Ahî-şeyhliği mertebesine ula- dir. Ahî Evran Vakfı kurucusu Ahî Evran,
şanlar içinden bölge temsilcileri atıyarak Ahî-fütüvvet teşkilatının şeyhi/önderi ol-
bu temsilci/halifeler vasıtasıyla yetkisini duğundan, vefatından sonra vakfın yöne-
kullanmaktaydı. Bu benzerliklere rağmen timinin evlatlarınca sürdürülmesi şartına
Ahîliğin tarikatlardan en önemli farkı uygun olarak, Ahî teşkilatı şeyhliği de Ahî
tarikatı tarikat şeyhi yönetirken, Ahî teş- Evran’ın evlatlarına intikal ederek devam
kilatını, Ahî Evran Vakfı’nın mütevellisi/ etmiştir. Bu husus Osmanlı dönemi belge-
yöneticisinin yönetmesidir. Bu yönetim lerinde teyit edilmektedir.
yetkisi, Ahî Evran’ın vefatından sonra, Nitekim aşağıdaki 1197/1783 tarihli hü-
vakfiye gereği evlatlarına intikal ederek kümde, Kırşehir Ahî Evran Vakfı yöneti-
devam etmiştir. cileri olan şeyhlerin sanayi meslek birlik-

Ahîlikle ilgili olarak bugün elimizde lerinin üst yöneticileri oldukları, meslek
Selçuklu dönemine ait vakıf belgeleri, yöneticilerini atama, icazet verme, kalfa-
icazetnâmeler, Ahî fütüvvetnâmeleri ve lığa ve ustalığa yükselmelerini onaylama
şecerenâmeler ve Osmanlı döneminden görev ve yetkisinin vakfın kurucusu ve
ilgili berat, ferman, hüküm gibi arşiv bel- cedleri olan Ahî Evran’dan bu yana ev-
gesi intikal etmiştir. Bunlar incelendiğin- latlarına intikal ederek hukuka uygun de-
de, Osmanlı’da varlığını, görev ve yetki- vam ettiği belirtilmektedir.
lerini devam ettiren Ahî Evran Vakfı’nın (…) Medine-i Kırşehri’de medfun
Ahîlik-meslek ilişkilerinde oynayadığı merhum Ahî Evran Zâviyesi’nin
rolün, Ahî Evran tarafından yürütülen evladiyet ü meşrutiyyet üzere bâ-berât-ı
ve evlatlarına intikal ederek devam eden askerî zâviyedarı olan kıdvetü’s-
Ahî Evran Vakfı yöneticilerinin görev ve sulehai’s-salikin Şeyh Hafız Mehmet
yetkilerinin neler olduğunu ayrıntılarıyla zide salahuhu Dîvân-ı Hümayunuma
arzuhal edüp öteden berü zâviye-i
tespit edebilmekteyiz.
mezbureye mutasarrıf olan aba vü ecdadı
Konumuz açısından Ahî Evran Vakfi- Memalik-i mahrusemde vaki ehl-i sanayi
yesinedeki belirleyici husus, Ahî Evran ve debbâğ hırfetinin şeyhleri olup gerek
Vakfı’nın evlatlık vakıf statüsünde kurul- duaca ve Ahî-baba ve gerek kethüdâ ve
yiğitbaşı nasbı ve usta ve halifeliklerinin
muş olmasıdır. Osmanlı dönemi belgele- icaret ü inabeti hususu eben an-ceddin
rinde buna atıf yapılarak Ahî Evran’dan marifetleriyle ruyet olunageldiğinden naşi
itibaren mütevelli olan evlatların (vakıf (…) 29
mütevellisinin) görev ve yetkilerinin de-
ğişmeden, kesintisiz devam ettiği vurgu-
lanmakta ve bu görev ve yetkiler belirtil-
mektedir. Yani Ahî Evran Vakfiyesinde
yer alan Ahî Evran evlatlarının vakıf mü-
tevellisi olacağı şartı gereği vakıf yöneti- 29 Bk. aşağıda bir nolu belge’den naklen Şahin
168 :1986.

230 - ANADOLU SANAYİ DEVRİMİ