Kufi, Mâkılî, Nesih ve Ta’lik…
Rock müziğine elveda demeye hazırlandığı 1998’den itibaren profesyonel anlamda hat sanatına yönelen Mirza, geleneksel ve modern yazı estetiğini ustalıkla harmanlayan nadir sanatçılardan biri. Kufi, mâkılî, nesih ve ta’lik yazı nevilerinden zikir sesi alan Smajović’in eserlerine dikkatlice bakanlar evvel emirde ışık-leke dengesini fark ediyor. Onun ilâ-yı kelimetullah mahreçli eser çalışmalarında kalemiyle fırçası müsabaka halinde.
Morića Han’ın Kültürel Hafızası
Sanatkâr, eserlerini üretirken mekânın; Saraybosna’nın tarihini ve medeniyet değerlerini merkeze alıyor. Nitekim yazı çalışmalarını Saraybosna’nın kalbinde, tarihi Morića Han’da sürdürüyor. Bu mekân, sadece taş duvarları ve birbirine yaslanarak uzayıp giden ahşap tavan döşemeleriyle değil, aynı zamanda kültürel hafızasıyla da muhatabımıza ilham veriyor. Kaligraf Mirza’nın atölyesi, Aliya İzzet Begoviç’in kurucusu olduğu Miladi Muslimani derneği ile aynı alanda yer alıyor; böylece sanat, tarih, medeniyet ve mücadele ruhu birbirine dokunur. Ziyaretçiler, Mirza’nın hat eserlerini incelerken sadece bir yazıyı değil, içinden Osmanlı asırları geçen şehir tarihinin, medeniyetin ve manevi derinliğin izlerini de temâşâ ediyor.
Büyük ebatlarda ürettiği eserlerine çoğu kez sûre-i celîleleri, âyet-i kerîmeleri ve hadis-i şerifleri işleyen Mirza, böylece yazıyı estetik bir ifade vasıtası olmanın ötesine taşıyarak mânevî bir tefekkür alanına dönüştürüyor.
Morića Han’daki atölyesi ve tarihi mekânın koridorları daimi sergi hüviyetindeki Boşnak sanatçının nâmı, ülke sınırlarının ötelerine uzanıyor. Pakistan’dan Almanya’ya, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Avrupa’nın farklı kentlerine kadar pek çok ülke ve şehirde hüsn-i hat ve kaligrafi sanatlarının inceliklerini izleyicilerle buluşturan sanatkârın özel ve tüzel koleksiyonlarda pek çok eseri bulunuyor.
Saraybosna Kantonu: Önemli Bağımsız Sanatçı
2009’da Saraybosna Kantonu tarafından “Önemli Bağımsız Sanatçı” unvanıyla onurlandırılan Mirza Smajović’i, hâlen geleneksel damardan beslenen hüsn-i hat estetiğini muâsır (çağdaş) bakış açısıyla buluşturmaya devam ediyor. Onun eserlerinde izleyici, mücerret anlamda mürekkebi, kalemi, murakkaa niyetine kullandığı tuvallerini ve dahi ışığı değil; aynı zamanda bir medeniyetin, bir tarihin ve Müslüman ruhunun yolculuğunu deneyimliyor.
İzleyicilerini Tefekküre Davet Ediyor
Devasa esmâ-i hüsna levhaları, kısa sûreler ve kuş ve at figürleri içerisine yazılan âyet’el -kürsi levhalarıyla izleyicilerini tefekküre ve tezekküre davet eden Mirza Smajović sanatın, estetiğin, yazının mânevî dünyasında bulduğu karşılıkları şu cümlelerle özetliyor: “Kalem, kalbimin devamıdır. Ben yazarken sadece harfleri değil, ışığı da terkip etmeye çalışırım. Nezdimde harf bir ötelere ve ötelerin ötesine kanat çırpan hakikat kuşu, her satır enfüsi (iç) âlemlerimize doğru yolculuktur. Hat sanatı benim için yalnız estetik bir ifade tarzı değil; aynı insanın kendi varlığını, insan olma ve insan kalma bilincini ve belki en önemlisi de Yaradan’la kurduğu sahici bağı yeniden hatırlamasıdır.”
Mirza Smajović: Yazı Hakikatleri Tebliğ Aracıdır
Sanatçının eserlerinde kuş, at ve gemi figür ve unsurlarına yer vermesine dair düşünceleri ise şöyle: “Kuş, ruhun özgürlüğünü; at, mücadeleyi ve direnişi; gemi ise insanın dünya yolculuğunu temsil eder. Harfleri bu figürlerin içine yerleştirdiğimde, yazı sanki hareket kazanıyor, zaman ve mekânın içinde nefes alıyor. Ve insana unuttuklarını hatırlatıyor. Çünkü bana göre yazı, sadece sabit bir biçim değil, hakikatleri tebliğ aracıdır.”
Saraybosna’nın münzevi hat sanatkârı son olarak okurlarımıza bir mesaj iletiyor: “Sanat sınır tanımaz, insanları bölmez, bilakis bir araya getirir. Sanat, insanın iç âleminde yanmakta olan bir meşaledir! O meşaleden neş’et eden (ortaya çıkan) ışık yolumuza rehberlik eder. İşte biz, o ışıkla önce kendi gönül dünyamızı, sonra şehrimizi, akabinde de çevremizi ve oradan hareketle de dünyamızı nurlandırabiliriz. Esasında böyle bir vazifemiz de vardır yahut olmalıdır.
Şenlenenlere ve şenlendirenlere ne mutlu!
Harflerin lâhûtî sesine kulak verin! Hattın sabır lisânını çözmeye çalışın! Kalemin tevekkülüyle yol alın! Çünkü “oku” emriyle başlayan medeniyet yolculuğu ancak kalemle şenlenir. Şenlenenlere ve şenlendirenlere ne mutlu!”
İbrahim Ethem Gören, 10.11.2025/Yazı No: 473
Güncellenme Tarihi: 12 Kasım 2025
