Sanayi-i Nefise’den Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne Uzanan Bir Miras
1882 yılında Maarif Nâzırı Mehmed Tâhir Münif Paşa’nın girişimi ve müzeci-ressam Osman Hamdi Bey eliyle kurulan Sanayi-i Nefise Mektebi, Osmanlı coğrafyasında Batılı anlamda ilk güzel sanatlar akademisi olma husûsiyetini haizdir.
Müessesenin kurucusu ve ilk müdürü olan Osman Hamdi Bey; ressam, arkeolog ve müzeci kimliğiyle yalnızca bir eğitim kurumu değil, aynı zamanda kültürel bir vizyon inşa etmiştir.
İş bu yüksek sanat mektebinde geride kalan 143 yılda resimden heykeltıraşlığa, mimariden süsleme sanatlarına uzanan geniş bir sanat yelpazesi içinde, hem teknik, hem teorik, hem de estetik eğitimler verilmiştir.
Cumhuriyet’in ilânının akabinde Güzel Sanatlar Akademisi adını alan iş bu okul, 1982 yılında Mimar Sinan Üniversitesi olarak yeniden yapılandırılmış; 2004 yılında ise bugün bilinen adıyla Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne (MSGSÜ) dönüşmüştür.
MSGSÜ bugünkü günde Beşiktaş’ta, İstanbul’un sanat ve tarih kokan kalbinde, kültürle örülmüş bir yapı olarak hizmet vermeye devam ediyor.
Geleneksel Türk Sanatları Bölümü: Estetiğin Hafıza Defteri
Bu köklü üniversite bünyesinde yer alan Geleneksel Türk Sanatları Bölümü, Anadolu coğrafyasından neş’et eden sanatları dünün asliyet ve terkip şuuruna yaslanan birikimi ve bugünün estetik dil ve şuuruyla yeniden yorumlayan büyük bir sanat atölyesi mahiyetindedir.
Hüsn-i hat, tezhip, cilt, halı-kilim, kumaş desenleri ve çini anasanat dallarında eğitim veren MSGSÜ, hem klasik meşk geleneğini hem de modern akademik disiplini harmanlayarak sanatkârlar yetiştiriyor.
Sözün bu yerinde bir hüküm cümlesi kuralım: MSGSÜ’de sanat yalnızca teknik bir tecrübe aktarımı değil, aynı zamanda bir enfüsî bir terbiyedir: Yazı, mürekkep ile hikmeti taşır; altın, bezemede mânâ ile parlar; cilt ilme saygı duyan bir zarafet pınarıdır; çini medeniyetimizin hafızası; halı, kilim ve kumaş ise ruhumuzun nakşıdır. MSGSÜ’nün liyakat sahibi hocalarının eğitiminden geçen her öğrenci, yalnızca bir sanatı değil; aynı zamanda bir medeniyet dilini de öğrenir.
Usta-Çırak Geleneğinden Akademik Yönteme
Geleneksel Türk Sanatları, tarih boyunca usta-çırak ilişkisiyle nesilden nesle aktarıldı. Bu kadim aktarım yöntemi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde akademik vasıflarla yeniden şekillendirilerek; günümüz müfredatının içinde yer alan klasik metotlar sayesinde hem teknik hem mânevî bir eğitim zemine oturtuldu. Bu cümleden hareketle MSGSÜ öğrencileri sabrı, hassasiyeti, zarafeti ve estetik farkındalığı yalnızca görerek öğrenmekle kalmıyor, aynı zamanda yaşıyor. Hocalar, sanatın felsefesini, gerekli olan bilgiyi ve icra safhalarını yalnızca aktaran değil; aynı zamanda bizzat icra eden, eser veren, talebelerine ilham kaynağı olan sanatkârlar olarak karşımızda duruyor.
Anasanat Dalları: Sanatın Temel Sütunları
MSGSÜ’nün Geleneksel Türk Sanatları Bölümü Hüsn-i Hat, Tezhip, Çini Tasarımı ve Onarımı, Cilt Sanatı ve Halı-Kilim ve Geleneksel Kumaş Desenleri’nden müteşekkil beş şubeden müteşekkil
Arz ettiğimiz anasanat dallarının yanı sıra programda minyatür, kalemişi ve ebru dersleri de yer alıyor. Ortak bir temel eğitim sürecinin ardından, öğrenciler yetenek ve ilgilerine göre bir dala yönlendiriliyor. Geleneksel yöntemlerin yanı sıra bilgisayar destekli tasarım programlarıyla donatılan öğrenciler, klasikle çağdaşı birleştiren güçlü bir teknik ve estetik birikime sahip olarak mezun ediliyor.
Geçmişten Günümüze Hocalar Zinciri
MSGSÜ tarihinde öz sanatlarımıza yön veren bazı büyük ustaların isimlerine teberrüken nazar edelim. Kâmil Akdik, Tuğrakeş İsmail Hakkı Altınbezer, Muhsin Demironat, Necmeddin Okyay, Mustafa Halim Özyazıcı, Rikkat Kunt ve Dündar Tahsin Aykutalp gibi isimler, bu mektebin hafızasını ve ruhunu inşa etmişlerdir.
Aşağıda isimlerini zikrettiğimiz bugün görev yapan akademisyenler de bu zincirin muasır halkaları olarak sanat üretmekte, sergiler düzenlemekte ve öğrencilerine rehberlik etmektedir.
Bölümler
Prof. Dr. Faruk Taşkale’nin başkanlığında sanat eğitim faaliyetlerini sürdürmekte olan MSGSÜ’nün Geleneksel Türk Sanatları Bölümlerini yakından tanıyalım.
Geleneksel Türk Sanatları Bölümü İdari Kadro
Prof. Faruk Taşkale-Bölüm Başkanı
Doç. Dr. Servet Senem Uğurlu-Bölüm Başkan Yardımcısı
Doç. Dr. Timur Bilir-Bölüm Başkan Yardımcısı
Geleneksel Türk Sanatları Bölümü Öğretim Üyeleri
Tezhip Sanatı Anasanat Dalı
Prof. Faruk Taşkale-Tezhip Sanatı Anasanat Dalı Başkanı
Prof. Münevver Üçer
Dr. Öğr. Üyesi Atilla Yusuf Turgut
Arş. Gör. Betül Gündüz
Çini Tasarımı ve Onarımı Anasanat Dalı
Doç. Timur Bilir-Çini Tasarımı ve Onarımı Anasanat Dalı Başkanı
Dr. Öğr. Üyesi Başak Çoraklı
Öğr. Gör. Nuray Dönmez
Arş. Gör. Levent Kum
Hat Sanatı Anasanat Dalı
Dr. Öğr. Üyesi Berrin Yapar Ünal-Hat Sanatı Anasanat Dalı Başkanı
Dr. Öğretim Üyesi Hüseyin Gündüz
Dr. Öğr. Üyesi Pınar Doğu Ezmen
Dr. Öğr. Üyesi Ali Rıza Özcan
Arş. Gör. Mehmet İşcan
Halı, Kilim ve Geleneksel Kumaş Desenleri Anasanat Dalı
Prof. Naime Didem Öz-Halı, Kilim ve Geleneksel Kumaş Desenleri Anasanat Dalı Başkanı
Doç. Servet Senem Uğurlu
Dr. Öğr. Üyesi Esen Baydemir
Dr. Arş. Gör. Reyhan Polat
Cilt Sanatı Anasanat Dalı
Doç. Yasin Çakmak-Cilt Sanatı Anasanat Dalı Başkanı
Öğr. Gör. Gürcan Mavili
Dr. Öğr. Üyesi Ayşenur Genç
Sanat Üretimi, Sergiler ve Bilimsel Faaliyetler
Geleneksel Türk Sanatları Bölümü yalnızca eğitim değil, aynı zamanda üretim merkezi olarak da dikkatleri üzerine çekiyor. Yıl boyu düzenlenen sergiler, ulusal ve uluslararası sempozyumlar, özgün tasarım projeleri ve lisansüstü tez çalışmaları, bölümün akademik ve sanatsal dinamizmini ortaya koyuyor. Klasik üsluba sâdık kalınarak yapılan özgün eserler, zamanla yarışan bir sanat belleğine dönüşüyor.
Mezunların Yol Haritası
Mezunlar, kamu kurumlarında, özel firmalarda tasarımcı olarak, müzelerde, kütüphanelerde veya restorasyon ekiplerinde görev alabilecekleri gibi kendi atölyelerinde özgün sanat üretimlerini sürdürüyor. MSGSÜ’de akademik kariyer hedefleyen öğrenciler için de güçlü bir lisansüstü eğitim altyapısının mevcut olduğunu belirtmemiz vakıa mutabık olacaktır.
Bir Mektepten Fazlası: Bir Ruhu Yaşatmak
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Şeyh Hamdullah’tan Necmeddin Okyay’a; Baba Nakkaş’tan Fatma Rikkat Kunt’a ve günümüz ustalarına kadar uzanan Anadolu irfanıyla harmanlanan sanat ruhunun taşındığı estetik bir mekân olarak İstanbul’u; bir adım öte tüm Türkiye’yi şenlendiriyor.
Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde yazılan her harf, işlenen her bir tezhip, yapılan her cilt, onarılan her bir çini makbul bir duanın, derin bir hürmetin, tefekkürle beslenen bir kültürün nişânesi olarak karşımızda duruyor.
İbrahim Ethem Gören/30.07.2025/Yazı No: 459
Kaynakça
Gören, İ. E. (2019, 25 Ekim). Prof. Dr. Faruk Taşkale ile Hocası Rikkat Kunt Üzerine. Kuveytturkozel.com. https://www.kuveytturkozel.com
Gören, İ. E. (2022, 29 Mart). Medresetü’l-Hattâtîn’den Günümüze MSGSÜ Çini Tasarımı ve Onarımı Anasanat Dalı. İttifakgazetesi.com. https://www.ittifakgazetesi.com
Gören, İ. E. (2022, 30 Mart). Medresetü’l-Hattâtîn’den Günümüze MSGSÜ Cilt Anasanat Dalı. İttifakgazetesi.com. https://www.ittifakgazetesi.com
Gören, İ. E. (2022, 31 Mart). Medresetü’l-Hattâtîn’den Günümüze MSGSÜ Tezhip Anasanat Dalı. İttifakgazetesi.com. https://www.ittifakgazetesi.com
Gören, İ. E. (2022, 2 Nisan). Medresetü’l-Hattâtîn’den Günümüze MSGSÜ Hat Sanatı Anasanat Dalı. İttifakgazetesi.com. https://www.ittifakgazetesi.com
Gören, İ. E. (2022, 23 Kasım). Doç. Dr. Kaya Üçer ile bir MSGSÜ Sohbeti. İttifakgazetesi.com. https://www.ittifakgazetesi.com
Fotoğraflar: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Geleneksel Türk Sanatları Bölüm Başkanı Prof. Dr. Faruk Taşkale Arşivi
Teşekkürler: Fotoğraflar için Prof. Dr. Faruk Taşkale’ye, fotoğraf düzenlemeleri için kitap sanatları uzmanı Yüksel Yücel’e teşekkür ediyorum.