Geçtiğimiz senelere nazaran daha fazla rağbet gören katılım sigortacılığı, hizmet isteyenlerin bir havuzda toplanması ve hasar meydana geldiğinde ortak havuzdan faydalanması ile gerçekleşir.
Arapça bir kelime olan tekâfül, “iki kişinin birbirine kefil olması” anlamına gelir. Katılım sigortacılığı ile aynı manaya gelen tekâfül, yardımlaşılarak yapılan bir sigorta çeşidi olarak göze çarpar. Faizsiz sigortacılık hizmeti isteyenlerin 1979 yılından beri ulaşabildiği katılım sigortacılığı (tekâfül), dayanışmayı baz alan bir sistem ile işler. Bu yazımızda katılım sigortacılığı hakkında merak ettiklerinizi bulabilir, yazının devamında konu hakkında daha detaylı bilgilere ulaşabilirsiniz.
Katılım Sigortacılığı veya Tekâfül Nedir?
Katılım sigortacılığı veya tekâfül; farklı bireylerin birleşerek, havuz içindeki birinin zarar görmesi halinde hasarın toplanan fondan karşılanmasına dayanan bir yardımlaşma biçimidir. Muasır İslam bilginlerine göre bireylerin karşılıklı sigorta dayanışması olan sistem, faiz veya katılım payı gibi ücretlendirmelere tabi tutulmaz.
Katılım sigortacılığında toplanan paralar yardımlaşma sandığında birikir. Prim havuzunda biriken fon, poliçe sahiplerine (üye bireylere) kaza gibi durumlarda hasarın tazmin edilmesi için verilerek dayanışma sağlanmış olur. Temel bazı ilkeleri bulunan katılım sigortacılığı, geleneksel sigortadan farklarını bu ilkeler ile ortaya koyar.
Katılım Sigortacılığının Temel İlkeleri
Katılım sigortacılığı veya tekâfülün temel ilkeleri aşağıdaki gibidir:
- Katılım sigortacılığı, yardımlaşma ve dayanışma unsurlarını temele oturtarak hizmet verir.
- İştirak sahiplerinin prim havuzunda toplanan fonları, faizsiz piyasa işlemlerinde değerlendirilir.
- Sigorta teminatında bulunan konular, meşru sayılmayan iktisadi birikimler için seçici davranır.
- Anlaşmanın dönem sonu geldiğinde; operasyon giderleri düşülerek, geriye kalan artık değer katılımcılar arasında nispi biçimde paylaştırılır.
- Yapılan yatırımların tümü faizsiz enstrümanlara yapılır. Katılım sigortacılığı sisteminde, uzman danışman kurulu bu işlemleri detaylı şekilde denetler.
- Katılım sigortacılığı sistemi, uluslararası bağımsız denetim kuruluşları tarafından denetlenerek raporlanır.
Normal Sigorta ve Tekâfül Arasındaki Farklar Nelerdir?
Normal sigorta ve tekâfül arasında birtakım farklar bulunur. Sigorta hizmeti almak isteyenler için gösterge olan bu farklar, daha kaliteli hizmeti seçebilmenizi sağlar. İki sigortalama türü arasındaki farklar şu şekildedir:
- Tekâfül, karşılıklı dayanışma ile yapılan bir teberru (bağış) sözleşmesi iken, geleneksel sigortacılık belirli bir prim karşılığında katılımcının riskini devralır.
- Katılım sigortacılığı riskin paylaşımına dayanır. Normal sigorta ise risk transferi sistemiyle işler.
- Tekâfülde paydaşlar fonun sahibi olduğu için sigortalama riskini üstlenirler. Normal sigortadaki iştirakler, fonun sahipliğini aracı kurumlara devrettiği için riski sigorta şirketi üstlenir.
- Katılım sigortacılığı, İslam Hukuku alanında uzman üyelerden oluşan danışma kurulundan hizmet alır. Normal sigorta şirketlerinde ise finansal eylemlerde uzman olan aktüerden hizmet sağlar.
- Paydaşlar katılım sigortacılığında tekâfül ilkelerine uyarak faizsiz yatırım enstrümanlarına yatırım yapabilir. Normal sigortalamada ödenmiş primler, faizli veya faizsiz yatırım araçlarının herhangi birine hizmet isteyen tarafından belirlenerek yatırım yapılır.
- Katılım sigortacılığı, hem mevcut sigorta mevzuatına hem de Katılım Sigortacılığı Çalışma Usul ve Esasları yönetmeliğini baz alır. Normal sigortacılık ise sadece sigorta mevzuatını baz alır.
- Katılım sigortacılığında sözleşmesi oluşturulan hesaplar ayrı bir şekilde takip edilir. Normal sigortacılıkta ise birey hesapları şirketin gelir gider rakamlarına yansıyarak muhasebeleştirilir.
- Katılım sigortacılığı sisteminde, katkı primleri katılım reasürans şirketine devredilir. Eğer katılım reasürans şirketi yok ise belirlenmiş şartlar altında konvansiyonel reasürans şirketleri ile çalışmaya izin verilir. Normal sigortacılık sisteminde ise riskler ve primler kesinlikle reasürans şirketine devredilir.
Katılım sigortacılığı genel hatlarıyla faiz sistemine dahil olmadan sigortalama yapmak isteyen müşteriler için ideal bir seçimdir. Farklı esaslara ve uzman görüşlerine riayet eden bu sistem, havuzdaki iştiraklerin dayanışması sayesinde zararları tazmin ederek sigortalamada farklı bir opsiyon sunar.