Page 344 - Sanatın ve Sanatkarın İzinde

NAİME DİDEM Ö Z

On iki Asker.
Kireç aşındırma yapılmış kumaş üzerine kalıp ile yazma.

342
gerilen kumaşın altına konularak aynen kopya edilir. Böylelikle de- anlamına gelir. Yazmaların zemin renklendirmesi için ya “daldırma”
senin konturları çizilmiş olur. Konturların içleri de istenirse yine denilen yöntem ile kazanda boyama yapılır veya boyaya batırılmış
fırça ile renklendirilir. Kalıp-kalem tekniğinde ise hem kalıp hem bir keçe parçası ile bütün zemin boyanır. Kontür içleri ise ya fırça
de fırça birlikte kullanılır. Öncelikle desen konturları kalıpla basılır, ile tek tek boyanarak renklendirilir veya daha önceden bahsettiğim
sonra renkli olacak kısımlar fırça ile boyanır. Kalıp yazma tekni- renk kalıpları kullanılır ki bunlar da keçe kaplı olur. Bir de mavi
ğinde ise, genellikle ıhlamur veya armut ağacından oyulan kalıplar ağartma denilen bir yöntem vardır ki maalesef günümüzde bu tek-
kullanılır. Eskiden yalnız kalıp oyma işi ile uğraşan, “kalıp kazan” niği bilip uygulayabilen sadece iki usta kaldı.
denilen ustalar bulunurmuş. İlk yazma kalıpları, taştan oyularak
hazırlanmış, daha sonra ağaç kalıplar kullanılmaya başlanmış. Ka- Yazmacılığın sanat ve zanaat yönleri nelerdir?
lıp yazma tekniğinde desen, kalıpla kumaş üzerine basılarak oluş- Geçmişte kalem işi denilen teknik ile yapılmış yazmalar, yazmacı-
turulur. Renkli olacak bölümler için de ayrıca dolgu kalıpları hazır- nın kişisel beğenilerini, hayallerini, içgüdüsel olarak ortaya koydu-
lanır ve basılır. Bu teknik, kalem işi yazma tekniğinin zorluğunu ğu tasarım anlayışını izleyebildiğimiz eserlerdir. Bu yazmalar tek
ortadan kaldırmak için düşünülmüş ve uygulanmıştır ama kalıpla başına bir sanat eseri olarak değerlendirilebilir. Zamanla, ortaya
yapılan yazmalar, kalem işi yazmaların kalite ve güzelliğine hiçbir çıkan yeni teknikler ve bir takım gelişmeler neticesinde, daha az
zaman ulaşamamıştır. Kalem işi yazmalar incecik desenlere sahip zamanda daha çok baskı yapmak mümkün olmuştur. Bu durumda
olup özenle yapılmışken, kalıpla yapılan yazmalar daha kaba desen- yazmacılık sanat yönünü kaybederek zanaate dönüşmüştür.
li ve genellikle kalem işi yazmalara göre daha özensiz yazmalardır.
Klasik bir yazma eseri hangi özelliklere sahip olmalıdır?
Yazmalar nasıl renklendirilmektedir? “Klasik” diyebilmemiz için bir yazmanın, ince veya kalın olsun
Rengin yer almadığı siyah beyaz yazmaların tamamına “karaka- fark etmez, muhakkak pamuklu kumaş üzerine yapılmış olması
lem” denir. Karakalem denilen yazmalarda, yazmalık kumaş üze- gerekir. Yazmanın kendine has anilin denilen bir boyası vardır ki,
rine siyah baskı yapılır sonra etrafı zemin çekme denilen yöntem onu sürüldüğü yerden hiçbir şey söküp atamaz. Renklendirmede
ile yine siyaha boyanır veya siyah boyanmış kumaş üzerine beyaz de geçmişte çoğunlukla bitkilerden elde edilen doğal boyaların
baskı yapılır. Yahut nors denilen yazma boyasına atılan kumaş üze- kullanıldığını biliyoruz. Bir de desen unsuru var ki olmazsa ol-
rinde kireç söktürme yapılır. Bu tekniklerden hangisi uygulanırsa maz. Günümüzde birçok yeni desen yazmacılıkta kullanılıyor ama
uygulansın hiç fark etmez, ortaya çıkan yazma siyah beyaz olur. ben bu yeni desenlerin kullanımı ile yazmaların yozlaştığı kana-
Renklendirilmiş yazmalara ise “elvan” denir ki “renkli, rengârenk” atindeyim.

Y AZ M A CILIK