Çocukluk yaşlarında en sık rastlanan kronik rahatsızlıklardan diyabeti erken fark etmek ve zararlı etkilerinden çocuğunuzu korumak için neler yapabilirsiniz?
Şeker hastalığı çocukluk çağında en sık rastlanan kronik hastalıklardan biridir. Kontrol altına alınmayan diyabet; görme yetisinin kaybına, böbrek yetmezliğine, kalp ve damar hastalıkları ile sinir hücrelerinde tahribata neden olabilir. Çocuğunuzu yakından takip ederek hastalığı erken evrede fark edebilir, sağlıklı bir yaşam tarzı ile ilerleyen yaşlarda diyabetin neden olabileceği hastalıkları engelleyebilirsiniz.
Çocuklarda Diyabetin Nedenleri ve Risk Faktörleri Nelerdir?
Çocuklarda diyabet bağışıklık sistemine bağlı nedenlerle meydana gelebilir. Kimi virüsler pankreasta insülin üretiminde görevli olan bazı hücrelere zarar vererek hastalığın ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir. Çocuklarda Tip 1 diyabette genetik faktörlerin etkisinin yüksek olmadığı bilinse de bir risk faktörü olarak da kabul edilebilir. Aile öyküsünde diyabetin olması hastalığın görülme oranını artırabilir. Tip 2 diyabet ise ağırlıklı olarak sağlıksız beslenme ve obezite gibi sebeplere bağlı olarak gelişebilir.
Çocuklarda Diyabet Belirtileri Nelerdir?
Diyabet ya da diğer adıyla şeker hastalığı vücutta yüksek şeker görülmesi ile sonuçlanan bir hastalıktır. Pankreasın yeterli ölçüde insülin üretememesi veya insülinin etkin bir biçimde kullanılamaması ile meydana gelir. Diyabet denilince akla ilk olarak yetişkinler gelse de bebeklik ve özellikle ergenlik döneminde de bu hastalığa rastlanır. Başlangıç yaşı ortalama 8 olarak bilinmekle beraber en sık 2-4, 6-8 ve 10-12 yaş dönemlerinde ortaya çıktığı ve zirve yaptığı gözlenir.
Çocuklarda görülen diyabet hastalığının çoğunun Tip 1 diyabet olduğu bilinir. Yapılan çalışmalara göre ülkemizde okul çağındaki her 1000 çocuktan birinde Tip 1 diyabet hastalığına rastlanır. Bu hastalık sonucu vücuda insülin sağlayan pankreas hücreleri kalıcı bir biçimde tahrip olur ve çocuklar ömür boyu insülin desteğine ihtiyaç duyar. Çocuklarda diyabet bazı belirtilerle kendini gösterir. Bunları kısaca şöyle sıralamak mümkündür:
- Yorgunluk
- Halsizlik
- Ağızda kuruluk
- Fazla miktarda su tüketimi ve susuzluk hissiyatı
- Sık idrara çıkmak
- Yemek yemeye rağmen kilo kaybetmek
- Fazla miktarda yemek yemek
- Huzursuzluk ve asabiyet
- Solukta meyve (çürük elma) ya da aseton kokusu
- Kan şekerinde yükselme görülmesi
- İdrar tutamamak
- Gece alt ıslatmak
Bu belirtilerin farkına varılamaması ile tablo daha da ağırlaşarak bilinç kaybı, bulantı, kusma, derin ve hızlı bir şekilde nefes alıp verme, gözlerde çöküklük, uyku hali ve hatta komaya kadar giden ciddi sağlık sorunları oluşabilir.
Çocuklarda Diyabetin Tedavisi Nasıldır?
Çocuklarda diyabetin tedavisinde ilk adım bilgilendirmedir. Çocukların hastalığı, nedenleri, belirtileri öğrenmesi ve tedaviye yönelik uygulamalar hakkında yönlendirilmesi son derece önemlidir. Çocuklarda görülen Tip 1 diyabet hastalığı insüline bağlı olduğu için yetersiz insülin durumunda enjeksiyon ile sağlık durumunun dengelenmesi gerekir. Bu noktada enjeksiyon uygulama şekli, kan şekerinin takip edilmesi, sağlıklı beslenme ve egzersiz konularında çocukların ile ailelerinin bilgilendirilmesi ve hastalığı doğru şekilde yönetmelerinin sağlanması oldukça önemlidir. Tip 1 diyabette günlük takip yapılması gerekebilir. Özellikle sınav, ağır egzersiz, parti gibi stresli ve yorucu zamanlarda şeker düzeyine dikkat edilmelidir. Zamanla çocuğun kendisinin şeker takibini ve enjeksiyonunu yapabilmesi gerekir.
Çocuklarda görülen Tip 2 diyabette ise tedavi ilk etapta insülin ile gerçekleştirilmez. Bu hastalıkta sağlıklı beslenme, egzersiz, diyet gibi uygulamalar çok daha önemlidir. Çocuğa bu konuda bilgi verilmeli, yaşam değişiklikleri ile kilo vermesi sağlanmalıdır. Beslenme ve egzersiz düzenine uyum konusunda sorunlar yaşanırsa aile desteğinin yanı sıra hekim, diyabet hemşiresi, diyetisyen ve psikolog gibi alanında uzman kişilerden yardım alınabilir. Ayrıca insülin direncinde azalma sağlayan ilaçlar kullanılarak tedavi uygulanabilir. Bu yöntemlerle beklenen iyileşme sağlanamazsa Tip 2 diyabette de insülin tedavisine başlanabilir.
