Finans sektörünün çevreye karşı duyarlı çözümlerinden biri olan yeşil finans ve yeşil finansman kavramlarını birlikte inceleyelim.
Dünya nüfusunun her geçen gün artması, su ve yer altı kaynaklarının azalması, çevre ve hava kirliliği gibi faktörler, küresel ısınma ve iklim değişikliği tehditlerinin tüm dünyayı etkileyen problemler haline gelmesine yol açtı. Doğanın dengesini bozarak sürdürülebilir yaşam politikalarının hayata geçirilmesini zorlaştıran temel unsurlar arasında fosil yakıtların kontrolsüz kullanımı da bulunuyor. Tüm dünyayı etkisi altına alan küresel ısınma tehdidi, birçok devleti ve işletmeyi de çevreye karşı duyarlı çözümler üretmeye yöneltiyor. Söz konusu finans sektörü olduğunda ise karşımıza “yeşil finans” kavramı çıkıyor. Peki, yeşil finans ne demek ve yeşil finansman sağlanan çevre dostu teknolojiler nelerdir? Yeşil finansman desteği çevreci kalkınma açısından nasıl bir rol oynuyor?
Yeşil Finans Nedir?
Günümüzde, kontrolsüzce ve bilinçsizce tüketilen fosil yakıtlar, küresel ısınma ve iklim değişikliği risklerini büyük ölçüde artırıyor. Bu nedenle hem iş dünyasında hem de gündelik yaşamda güneş ve rüzgâr enerjisi gibi yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanımının tercih edilmesi önem taşıyor. Atmosfere salınan zehirli gaz oranını, çevre kirliliğini ve karbon ayak izini azaltmak isteyenlerin karşısına enerji tasarruflu ürünler çıkıyor. Ancak yenilenebilir ve tasarruflu enerji alanında ortaya konulan ürün, hizmet ve projelerin kullanımının teşvik edilmesi gerekiyor. İşte tam da bu noktada, yeşil finans kavramı ön plana çıkıyor.
Yeşil finans, finans sektörünü ve iş dünyasını çevre dostu projelerle, ürünlerle ve teknolojilerle buluşturan bir kavram. Yeşil finans kapsamında faaliyet gösteren finans kuruluşları, doğa dostu projeler için finansman desteği sağlıyor. Yeşil finansman desteği sağlanan projelerin temel amacı çevresel sorunlara karşı etkili, geniş kapsamlı ve pazar odaklı çözümler üretebilmektir. Dünyada çevrecilik bilincinin gelişmesinin ve enerji ihtiyacının günden güne artmasının, yeşil finans akımını uzun vadede bir fenomen haline getireceği düşünülüyor. Çünkü üretimde yenilenebilir enerji kaynaklarına ve çevre dostu teknolojilere yönelmenin tek getirisi doğanın korunması değil. Yeşil finans alanındaki çalışmalar, yatırımcılara sosyo-ekonomik büyümeyi olumlu etkileyebilecek, yatırımlarını geliştirebilecek ve yeni iş fırsatlarıyla karşılaşmalarını sağlayabilecek önemli avantajlar da sunuyor.
Yeşil Finansın Çevreci Kalkınma Açısından Rolü
Dünyadaki enerji ihtiyacının artmasının, temiz ve çevreci enerji kaynaklarına olan ilgiyi de artıracağı bir gerçek. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), dünya çapında sürdürülen çevreci düzenleyici politikalar sayesinde 2030 yılına kadar yenilenebilir enerjiye olan talebin yaklaşık %30 oranında artacağını öngörüyor. Bu doğrultuda hareket eden hükümetler, firmaları ve kurumları teşvik etmek açısından da önemli faaliyetlerde bulunuyor. Örneğin, yenilenebilir enerji kullanan firmalar daha ucuz maliyetli borçlanma fırsatı yakalayabiliyor. Avrupa ülkelerinde güneş enerjisi ve elektrikli araç alanındaki bazı projelere finansman desteği ya da tarife garantisi sağlanıyor.
Finans kuruluşları, ticaret ve endüstri alanındaki sektörlerin faaliyetlerinin şekillendirilmesinde önemli bir rol oynuyor. Bu nedenle finans kuruluşlarının sağladığı yeşil finansman desteği de çevreci kalkınma açısından atılan başlıca adımlar arasında görülüyor.
Çevre Dostu Teknolojiler Nelerdir?
Çevre dostu teknoloji, asgari düzeyde su, ham madde ve enerji tüketmeyi ve yine asgari düzeyde atık üretmeyi amaçlayan, ekonomik değer taşıyan ve uygulanabilir teknolojileri tanımlayan bir kavramdır. Çevre dostu teknolojiler kapsamında “temiz üretim” yapılması gerekiyor. Temiz üretim de önleyici ve bütünsel çevre stratejileri çerçevesinde ilerleyen ve çevresel risklerin azaltılmasını hedefleyen süreçleri kapsıyor. Günümüzde yaygın olarak kullanılan çevre dostu teknolojilerin dâhil olduğu alanlar aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Yenilenebilir enerji kaynakları
- Enerji verimliliği ve tasarrufu
- Doğal hayatın korunması
- Geri dönüştürülebilir içerikler ve atıklar
- Sera gazı emisyonunun azaltılması
- Hava ve çevre kirliliğinin azaltılması
- Bitki bazlı ürün ve malzeme kullanımı
- Ham madde tüketiminin azaltılması
- Endüstriyel ekoloji
Çevreci Teknolojilere Yeşil Finansman Desteği
Finans kuruluşları, çevre dostu teknolojiler kullanarak faaliyet gösteren ve sürdürülebilir yaşama katkı sağlayan firmalara yeşil finansman desteği sağlıyor. Örneğin, bazı finans kuruluşları rüzgâr çiftlikleri, hidroelektrik santrali (HES), güneş enerjisi santrali (GES) ya da biyo-yakıt gibi yenilenebilir enerji üzerine projeler gerçekleştiren firmalara fon kullandırım avantajı sağlıyor. Ayrıca, bu tip projelere hisse senedi yatırımı da yapabiliyor.
Finansal kuruluşların çevreci teknolojiler üzerine çalışan firmalara verdiği yeşil finansman desteği yalnızca fon kullandırım avantajlarıyla sınırlı değil. Risk paylaşımı yapılan çevreci ürünler için bazı finans kuruluşları garantör görevini de üstlenebiliyor. Yenilenebilir ve temiz enerji içeren ürün ve hizmetlere özel yatırımcı ürün serileri çıkarabiliyor. Varlık yönetimi alanında oluşturulan yeşil kamu ve yatırım fonları da yatırımcıların çevreci teknolojileri desteklemesine olanak tanıyor.
Yeşil finansman desteği, farklı sektörlerden firmaların çalışmalarını sürdürülebilir yaşam prensiplerine uygun şekilde ilerletmesi açısından önemli teşvikler barındırıyor. Yakın gelecekte şirketlerin rekabet gücünün, gösterdikleri faaliyetlerin sürdürülebilirlik performansına göre belirleneceği düşünülüyor. Hal böyleyken, yeşil finans alanında yapılan çalışmalar da bu yönde atılan ve teşvik edici adımların başında geliyor.